Wstęp
Ultrasonografia to nieinwazyjne badanie, które funkcjonowanie opiera się falach ultradźwiękowych, wysyłanych z głowicy ultrasonografu wgłąb ciała i powracających po odbiciu. Dzięki temu powstaje obraz pokazujący granice pomiędzy tkankami mającymi różną gęstość. Dzisiejsza technika pozwala nawet na stworzenie obrazu trójwymiarowego. Do ultrasonografii tarczycy używa się tak zwanych elektronicznych głowic liniowych, które pozwalają objąć działaniem ultrasonografu szerokie pole. Badany narząd musi być jednak położony płytko. Do badania USG tarczycy zaleca się używanie głowicy o zakresie częstotliwości od 7 do 12 MHz lub 14 MHz. Jej czoło powinno mieć długość od 60 do 80 mm oraz możliwość przeprowadzenia dopplerowskiego badania tętnic szyjnych i kręgowych.
Wskazania do przeprowadzenia badania
Wykonanie ultrasonografii tarczycy, podobnie jak i innych badań, najlepiej skonsultować z lekarzem. Objawami, które mogą natomiast zasugerować pacjentowi potrzebę takiej konsultacji są między innymi: powiększony obwód szyi, ból okołotarczycowy, objawy chorób tarczycy lub ich podejrzenie na podstawie badań laboratoryjnych, wyczuwalne palpacyjnie wole guzkowe lub guzki na tarczycy. Oprócz tego badaniu powinno się poddać, jeżeli w rodzinie pacjenta wystąpiły przypadki chorób tarczycy, wartości hormonów są poza normą lub jeżeli jest to badanie kontrolne po wcześniej wykrytych nieprawidłowościach. Oczywiście nie są to wszystkie objawy, które powinny nas zaniepokoić, w przypadku wątpliwości, czy należy przeprowadzić ultrasonografię tarczycy, powinno zwrócić się do lekarza.
Przebieg badania
Ultrasonografia tarczycy powinna zostać poprzedzona przez badanie zarówno podmiotowe jak i przedmiotowe. USG tarczycy przeprowadzane jest w pozycji leżącej, na plecach. Rekomendowane jest także odgięcie głowy osoby badanej do tyłu. Zanim lekarz przejdzie do właściwej części badania, powinien określić położenie tarczycy w stosunku do osi ciała. Ultrasonografii tarczycy towarzyszy badanie tętnic szyjnych. Jest ono wykonywane także przy pomocy aparatu do USG, jednak wykorzystuje się przy nim zjawisko Dopplera, co pozwala na ocenę choćby prędkości przepływu krwi. Badanie tarczycy i tętnic trwa od 5 do 10 minut. Dzięki ultrasonografii lekarz prowadzący badanie jest w stanie określić wielkość, położenie oraz kształt tarczycy, stwierdzić, czy w organie istnieją zmiany wyróżniające się na tle otaczającego je miąższu i ocenić jego [miąższu] prawidłowość. Warto nadmienić, że przerost tarczycy może być zdiagnozowany jedynie w przypadku zwiększenia się jej objętości, a nie tylko pojedynczych wymiarów.
W takiej samej pozycji przeprowadza się badanie dopplerowskie, które umożliwia obserwację zmian miażdżycowych oraz pomiar grubości tętnic IMT. Wartość ta jest sprzężona z czynnikami ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Objawami, które mogą sugerować nam przeprowadzenie badania dopplerowskiego tętnic szyjnych i kręgowych są: bóle oraz zawroty głowy, przebyte udary i zespoły niedokrwienia mózgu lub miażdżyca. Na badanie to można zdecydować się także w przypadku chęci uzyskania informacji o ryzyku zachorowania na choroby serca lub naczyń krwionośnych.
Wykryte schorzenia
Dzięki ultrasonografii tarczycy lekarz prowadzący badanie jest w stanie zdiagnozować stany zapalne tarczycy, wole guzkowe oraz raka tarczycy. W przypadku podejrzenia choroby nowotworowej lekarz najprawdopodobniej zleci przeprowadzenie biopsji celowanej cienkoigłowej (w skrócie BACC), ponieważ samo badanie USG może okazać się niewystarczające do diagnozy. W przypadku przeprowadzonej biopsji możliwe są poniższe wyniki:
wynik niediagnostyczny – należy ponowić badaniem
zmiana łagodna
zmiana złośliwa
podejrzenie złośliwości – zaleca się wdrożenie leczenie chirurgicznego
Co ciekawe, badanie ultrasonograficzne jest również wykorzystywane podczas zabiegu biopsji cienkoigłowej w celu kontrolowania położenia igły. Pocieszający jest fakt, że spośród wszystkich przypadków zmian tarczycowych, nowotworami złośliwymi jest jedynie 1-2%.
Źródła:
1. E. Trąbka, Ultrasonografia gruczołu tarczowego, [w:] Co warto wiedzieć o ultrasonografii?, Kraków 2000, str. 26-27
2. A. Trzebińska, K. Dobruch-Sobczak, W. Jakubowski, M. Jędrzejowski, Standardy badań ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego – aktualizacja. Badanie ultrasonograficzne tarczycy oraz biopsja tarczycy pod kontrolą ultrasonografii [w:] Journal of Ultrasonography 2014; 14: 49–60
3. Przewodnik po badaniu USG, dostępny na stronie firmy medycznej pod adresem: http://scanx.pl/wp-content/uploads/2013/08/USG_PRZEWODNIK.pdf