Ultrasonografia – wprowadzenie
Zanim przejdziemy do głównego tematu artykułu, zarysujmy, czym tak naprawdę jest ultrasonografia, czyli USG. Głównym celem ultrasonografii jest zbadanie pacjenta, a w przypadku tego artykułu, jamy brzusznej. USG jest zabiegiem całkowicie nieinwazyjnym. Podstawą działania ultrasonografu, jak nazywamy urządzenie do USG, jest opisane zjawisko odbijania się na granicach sąsiadujących ze sobą tkanek o różnej gęstości części fal ultradźwiękowych. Nie wchodząc w szczegóły techniczne, dzięki obrazowi, uzyskanemu dzięki ultrasonografowi, na monitorze lekarz prowadzący badanie jest w stanie ocenić stan danej tkanki. Dzisiejsze sonografy są w stanie, przy odpowiednim oprogramowaniu, wyemitować także obraz trójwymiarowy. Osobną metodą badania ultrasonograficznego jest metoda oparta na zjawisku Dopplera, dzięki której możliwe jest np. określenie prędkości przepływu krwi. Badania różnych części ciała wymagają rozmaitych form prezentacji jego wyniku. W przypadku jamy brzusznej użyta może zostać tak zwana „prezentacja B” (od angielskiego słowa brightness, czyli jasność). Z głowicy aparatu wysyłane są impulsy, które następnie wracają w postaci echa. Odbierane echo zmienia natężenie jasności na dwuwymiarowym obrazie. Ultrasonografia jamy brzusznej jest badaniem kompleksowym, w jego zakresie lekarz może zobaczyć wątrobę, pęcherzyk żółciowy, trzustkę, śledzionę, nerki oraz naczynia jamy brzusznej. Oczywiście nie każde schorzenie organu znajdującego się w jamie brzusznej może zostać wykryte przez ultrasonografię. Lekarz nie jest w stanie dokonać dokładnej oceny kondycji żołądka i jelit, a tym samym niemożliwe jest wykrycie przynajmniej niektórych chorób tych organów. Nie powinno to jednak niepokoić osób badanych, ponieważ to lekarz powinien zarządzić, kiedy potrzebne będzie badanie USG. Niektóre z chorób, które można wykryć za pomocą ultrasonografii brzucha to choćby kamica pęcherzyka żółciowego lub zapalenie trzustki.
Przygotowanie do USG jamy brzusznej
Ultrasonografia jamy brzusznej powinna być dokonywana na czczo, ponieważ obecność jedzenia w przewodzie pokarmowym utrudni lekarzowi przeprowadzenie badania. Jeżeli badanie odbywa się w godzinach porannych, badany powinien nie jeść śniadania, natomiast w przypadku godzin późniejszych, powstrzymać się od posiłku na 6 godzin przed wyznaczoną godziną. Nie tylko jedzenie w przewodzie pokarmowym przeszkadza w prowadzeniu badania, ale także powietrze, dlatego w okresie 48 godzin przed wizytą u lekarza, nie można palić ani pić napojów gazowanych. Na 2 godziny przed początkiem badania pacjent może wypić dwie szklanki niesłodzonej wody. Jeżeli w organizmie pacjenta często dochodzi do wzdęć, na 24 godziny przed badaniem należy przyjąć 3 razy 4 tabletki leku przeciw wzdęciom (na przykład Espumisan, który jest dostępny bez recepty). Badani powinni mieć świadomość, że nie stosując się do tych zaleceń, utrudniają lekarzowi prawidłową ocenę ich stanu, co może mieć bardzo poważne konsekwencje medyczne.
Przebieg ultrasonografii jamy brzusznej
Badanie jest wykonywane pozycji leżącej pacjenta, na boku lub na plecach. Pierwszą jego częścią jest nałożenie przez lekarza przezroczystego żelu na brzuch, dzięki któremu fale emitowane przez głowicę ultrasonografu nie ulegają rozproszeniu. Potem następuje badanie za pomocą przykładania do powierzchni ciała głowicy, co trwa około 10 lub 15 minut. Pod wpływem nabierania i wstrzymywania powietrza zmienia się ułożenie poszczególnych, badanych narządów, dlatego lekarz może poprosić pacjenta o wstrzymywanie oddechu w trakcie badania.
Wskazania
Zabieg ultrasonografii jamy brzusznej można oczywiście wykonać prywatnie na własne życzenie, jednak najpewniej zasięgnąć wcześniej opinii lekarskiej – oczywiście badanie USG nie wiąże się z jakimikolwiek skutkami ubocznymi, ale może okazać się niepotrzebnym wydatkiem. Objawami, które mogą zwrócić naszą uwagę i które warto skonsultować z lekarzem to:
spadek wagi ciała
zaburzenia wypróżniania
przewlekłe biegunki i wymioty
objawy krwawienia z przewodu pokarmowego lub układu moczowego
ostry lub przewlekły ból jamy brzusznej
przewlekła gorączka
Oczywiście nie są to wszystkie dolegliwości, które mogą świadczyć o potrzebie badania. Najbezpieczniej jest jednak skonsultować niepokojące objawy z lekarzem.
Źródła:
1. Nowa encyklopedia powszechna PWN: tom 6, Warszawa, 1998 r., hasło: ultrasonografia
2. Materiały dydaktyczne Instytutu Radiotechniki i Technik Multimedialnych Polityki Warszawskiej, dostępne pod adresem: http://www.ire.pw.edu.pl/~arturp/Dydaktyka/aus/paus_3.pdf
3. Prezentacja pani dr inż. Joanny Grabskiej-Chrząstowskiej z Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie, dostępna pod adresem: http://home.agh.edu.pl/~asior/stud/doc/ULTRASONOGRAFIA_14.pdf
4. Przewodnik po badaniu USG, dostępny na stronie firmy medycznej pod adresem: http://scanx.pl/wp-content/uploads/2013/08/USG_PRZEWODNIK.pdf